حسابداری رفتاری

تخمین زمان مطالعه : ۱۰ دقیقه

حسابداری نقش مهمی را در بازار سرمایه ایفا می‌کند زیرا صورت‌های مالی یک سازمان خلاصه پیامدهای اقتصادی فعالیت‌های آن کسب و کار و منبع گسترده از اطلاعات در دسترس می‌باشد. سیستم‌های حسابداری یک سازمان مکانیزمی را برای شناسایی و اندازه‌گیری این فعالیت کسب و کار فراهم می‌نماید، اطلاعات اقتصادی، تجمیع اطلاعات تجاری به صورت‌های مالی، و ارتباط آنها باسهام‌داران و سایر کاربران می‌باشد. با هدف کاهش  بین‌المللی استانداردهای حسابداری، * [۱]  IASB در حال حاضر تا حد زیادی مسئول توسعه مجموعه‌ای ازاستانداردهای گزارشگری مالی بین المللی است که می‌تواند استفاده شود. درواقع، IASB در سازماندهی بین المللی گزارش‌گری مالی  بسیار موفقیت آمیز بوده است.

گزارش استاندارد *[۲] IFRS به عنوان سطح جهانی استانداردهای حسابداری با بیش از ۱۱۵ کشور اجازه استفاده از اطلاعات  و نیاز به اطلاعات را برای هدف گزارش‌گری مالی قابل قبول می‌نماید. یک تصور از سوی IASB  این است که به نظر می‌رسد که IFRS هدفی خنثی و فارغ ازارزش می‌باشد، چرا که فرض می‌کند که صورت‌های مالی زمانی قابل مقایسه در سراسر کشور است که حسابداران در سراسر جهان IFRS را اعمال نمایند. با این حال، ادبیات حسابداری شواهد روشنی را  فراهم می‌نماید.

یکی از نگرانی‌هایی که از این  موضوع ناشی می‌شود این است که ممکن است کارفرمایان به این باور  برسند که وجود یکپارچگی بیشتر و عینیت در عمل در واقع باعث  گمراهی آنها می‌شود. این موضوع مهم است زیرا تحقیقات رفتاری در مورد تصمیمات سرمایه‌گذاری اغلب صرف تمرکز بر ارتباط  جنبه‌های انسانی سرمایه‌گذاری و سهام‌داران می‌شود.

با این حال، این اطلاعات توسط سرمایه‌گذاران و بازار سرمایه شرکت کنندگان برای تصمیم گیری‌های اقتصادی توسط حسابداران استفاده می‌شود، که با استفاده از قضاوت تفسیر حرفه‌ای خود را با به کارگیری استانداردهای حسابداری تهیه می‌نمایند. نکته مهم، آماده سازی و افشای اطلاعات حسابداری است که عمدتا توسط استانداردهای حسابداری مانند IFRS تعیین می‌گردد. تاثیر استانداردهای حسابداری در صورت‌های مالی با توجه به تنوع در نتایج شرکت‌های بزرگ به عنوان یک نتیجه از اعمال استانداردهای حسابداری می‌باشد.

IASB نقش کلیدی در این فرآیند ایفا می‌کند و در تلاش است تا جایگزین استانداردهای حسابداری ملی با IFRS باشد که از طریق یک روند مشورتی بین المللی شامل سهام‌داران علاقه‌مند در سراسر جهان توسعه یابد. این فرآیند به این دلیل نیز در نظر گرفته می‌شود که برای از بین بردن استبداد از تصمیمات اتخاذ شده توسط IASB استفاده گردد. با این حال، تنظیم استاندارد حسابداری یک فرآیند سیاسی است و اعضای هیئت استانداردهای بین المللی حسابداری ممکن است در توجه به نظر آنها در مورد اصول حسابداری خاص و استانداردهای حسابداری مناسب مغرضانه‌ را ایجاد نمایند. در نتیجه، استانداردهای حسابداری ممکن است فضای قابل توجهی برای مدیران برای نفوذ داده صورت‌های مالی در قالب یک مجموعه گسترده‌ای از گزینه‌های  ضمنی و صریح بوجود آورد که می‌توان آنها را به مدیران ارائه داد.‌

افراد، مواد، ماشین آلات، تجهیزات وپول  از منابع مورد نیاز برای یک سازمان محسوب می‌گردد.این منابع به طور کلی به دو دسته یعنی منابع انسانی و منابع مادی تقسیم می‌شوند.

افراد به عنوان منابع انسانی شناخته شده و موفقیت یا عدم موفقیت یک سازمان بستگی به این موضوع دارد که تا چه میزان منابع مادی توسط منابع انسانی به کار گرفته می‌شود. یعنی بهره‌گیری موثر و کار آمد از منابع مادی به منابع انسانی که در آن سازمان کار می‌کنند بستگی دارد. اصطلاح منابع انسانی تنها شامل افراد مشغول در سازمان نیست بلکه چیزی فراتر از شمارش افراد است. مجموع تمام مهارت‌ها‌، خلاقیت‌ها، دانش، تجربه و… را شامل می‌شود. در واقع می‌توان گفت هدف اولیه حسابداری رفتاری توضیح دادن و پیش بینی کردن رفتار انسان در تمام مضامین قابل تصور حسابداری است.

رفتار فرد به ۲ طریق تحت تاثیر اطلاعات قرارمی‌گیرد:

۱٫ از طریق استفاده از اطلاعات زمانی که به عنوان دریافت کننده عملی‌شود.

۲٫ از طریق القای اطلاعات زمانی که به عنوان فرستنده عمل می‌کند.

با توجه به توضیحات مطرح شده چگونگی تاثیرگذارتری و تاثیرپذیری اطلاعات بر روی رفتارانسانی تحت عنوان حسابداری رفتاری مطرح  می‌گردد.

نقش اطلاعات حسابداری در تصمیم‌گیری

تصمیم‌گیری انتخاب یک روش از میان روش‌های  مختلف می‌باشد. میان نظریه‌های عمده تصمیم‌گیری می‌توان دو نظریه کلاسیک و رفتاری را نام برد.

مهم‌ترین موارد  نظریه کلاسیک تصمیم‌گیری به شرح زیر است:

 ۱٫اهداف معین و معلوم است.

 ۲٫کلیه راه حل‌های ممکن، شناسایی می‌شوند و مورد بررسی قرار می‌گیرند.

۳٫کلیه نتایج ناشی از هر راه حل مورد توجه قرار می‌گیرد.

۴٫ اطلاعات کامل، به طور رایگان در دسترس تصمیم‌گیرنده قرار دارد.

۵٫تصمیم‌گیرندگان کاملا عقلانی عمل می‌کنند.

در نظریه کلاسیک، تصمیم گیری بر فرض عقلانی بودن تصمیم گیرندگان مد نظر قرار می‌گیرد یکی از محدودیت‌هایی که در این نظریه بر آن تاکید شده است فقدان اطلاعات اصلی در سازمان‌هاست. بنابراین باتوجه به انواع محدودیت‌ها،تصمیم گیرندگان به جای آنکه در جستجوی بهترین تصمیم در معنای اقتصادی آن باشند که نظریه‌ی کلاسیک تصمیم‌گیری تجویز می‌گردد باید به تصمیم(رضایت بخش) کفایت کنند.

1. تصمیمات همواره با یک‌سری کاستی‌ها و با درجاتی از عدم درک واقعی طبیعت مسأله مورد نظر همراهند.
2. تصمیم گیرندگان هرگز در ایجاد همه راه حل‌های ممکن برای اخذ تصمیم موفق نخواهند بود.
3. راه حل‌ها همواره با کاستی و نقصان ارزیابی می‌شوند زیرا پیش بینی تمامی نتایج مربوط به هر راه حل، غیر ممکن است.

نقش تهیه کنندگان صورت‌های مالی

IFRS مبتنی بر اصول است و نیاز به کاربرد گسترده‌ای از قضاوت حرفه‌ای دارد. این مفهوم مستلزم  این موضوع است که حسابداران تمرکز بیشتری بر مواد اقتصادی معامله کسب و کار نسبت به شکل قانونی آن دارند. به عنوان مثال، قضاوت حرفه‌ای مورد نیاز اگر عبارت احتمال به تفسیر شود، آستانه مادیت مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، و گزینه‌های سیاست حسابداری خاص انتخاب می‌شود. این عبارت احتمالا یکی از ویژگی‌های مهم استانداردهای مبتنی بر اصل  می‌باشد که مانند IFRS و به طور گسترده برای به رسمیت شناختن، اندازه گیری و افشای موارد استفاده می‌شود. به عنوان مثال، *[۳] IAS (درآمد) نیاز دارد تا  به رسمیت شناخته شود “وقتی این احتمال که منافع اقتصادی مرتبط با معامله به نهاد جریان می‌یابد.

بی شک نیروی انسانی مهم‌ترین دارایی و سرمایه یک سازمان می‌باشد که در دنیای رو به رشد ودانش محور امروز توجه به نیروی انسانی به عنوان محور توسعه وهمچنین سیستم‌های مربوط به شناسایی و اندازه‌گیری این منبع مهم و ارزشمند از ضروریات بوده و نقش مدیران به عنوان تصمیم‌گیران سازمانی و حسابداران به عنوان تصمیم‌سازان این عرصه پررنگ‌تر وحساس‌تر خواهد بود.

در واقع طبق بیانات گفته شده حسابداری رفتاری به ارتباط بین رفتارانسان و سیستم حسابداری پرداخته و ریشه در سرشت وماهیت حسابداری دارد ونقش حسابداری سنتی را توسعه بخشیده است. باید توجه داشت که برخی از الگوهای اشاره شده در بالا، با هم در تعارض هستند.

حسابداری رفتاری یکی از گرایش‌های شاخه حسابداری می‌باشد که به ارتباط بین رفتار انسانی و سیستم حسابداری توجه دارد. این روش زمانی ایجاد گردید و گسترش یافت که مدیران سازمان‌ها و حسابداران حرفه‌ای متوجه شدند که سیستم‌های حسابداری و گزارش‌های مالی تمامی اطلاعات مورد نیاز تصمیم‌گیری مالی را فراهم نمی‌کند. با توجه به وجود این روش حسابداری در زمینه تجارت و کسب و کار می‌توان تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر و جامع‌تری را اتخاذ نمود.

International Accounting Standards Board(IASB ) انجمن بین المللی استانداردهای حسابداری      [۱]*

International Financial  Reporting Standards(IFRS)   استانداردهای گزارشگری مالی بین المللی      [۲]*

International accreditation service خدمات بین المللی اعتبار بخشی      [۳]*